گەشتەکەی ذى القرنين گەشتێکی بانگەوازی و جیھادی بوو لە پێناوی ڕێبازی اللە..
(گەشتەکەی ذى القرنين گەشتێکی بانگەوازی و جیھادی بوو لە پێناوی ڕێبازی اللە)
- 1 -
ئیمام ناصر محمد یەمانی
22 - 05 - 1430 ک
16 - 05 - 2009 مـ
[ لمتابعة رابط المشاركـــــــــــــة الأصليّة للبيــــــــــــــان ]
https://albushra-islamia.net./showthread.php?p=3929
ــــــــــــــــــــ
بەیان و ڕوونکردنەوەی حەقی: {فَأَتْبَعَ سَبَبًا} کەوا بریتی یە لە ھۆکارەکانی گەشتی دەریایی و وشکانی؛ گەشتی زەمینی نەک بۆشایی ئاسمانی..
بسم الله الرحمن الرحيم، وسلامٌ على المُرسلين والحمدُ لله ربّ العالمين..
برای بەڕێزم، چەندە سەیرە قسەی ئەوانەی کەوا دەیانەوێت گەشتەکەی ذي القرنين بکەن بەگەشتێکی بۆشایی ئاسمانی! جا ئایا دەسەڵاتێکی زانستیان ھەیە بۆئەوە؟ {قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ} صدق الله العظيم [البقرة:١١١].
واتە/ بڵێ بەڵگەتان بھێنن ئەگەر ڕاستدەکەن.
ھەرچی ئەوەیە کەوا لەو فەرموودانەی اللە ی گەورەیەدا ھێناوتن:
جا ئەمەش بەیان و ڕوونکردنەوەی بەحەق بۆ تۆ بۆ ھۆکارەکان:
{يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ ﴿٣٦﴾ أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ فَأَطَّلِعَ إِلَىٰ إِلَٰهِ مُوسَىٰ} صدق الله العظيم [غافر].
واتە/ ئه‌ی هامان بورج و کۆشکێکی به‌رزم بۆ دروست بکه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ندێک هۆکارم ده‌ست بکه‌وێت (36) هۆکاری به‌رزبوونه‌وه بۆ ئاسمانه‌کان تا له‌وێوه سه‌رکه‌وم و نهێنیه‌کان شاره‌زا ببم تا سه‌ردانێکی اللە ی موسا بکه‌م و بیبینم.
سەرچاوەی دووەم:
{مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ} صدق الله العظيم [الحج:١٥].
واتە/ ئه‌و که‌سه‌ی واده‌زانێت و واگومان ده‌بات که اللە هه‌رگیز سه‌ری ناخات و پشتیوانی لێناکات نه له‌دنیادا نه‌له قیامه‌تدا، ده‌با ھۆکارێک (بەشمێرێک) درێژبکاتەوە بۆ ئاسمان پاشان ملی بپەڕێنێت و بیبڕێت.
سەرچاوەی سێ یەم:
{أَمْ لَهُمْ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبَابِ} صدق الله العظيم [ص:١٠]
واتە/ یان ئایا مه‌گه‌ر ئه‌وانه خاوه‌نی ئاسمانه‌کان و زهوی و نێوانیانن تا خێرو بێرو به‌خشینه‌وه‌ش به‌ئاره‌زووی ئه‌وان بێت؟ ئه‌گه‌ر وایه با به‌هۆکارەکان به‌رزبنه‌وه بۆ ئاسمان.— انتهى الاقتباس
کەوا ئەوە بەھەموو ھۆکارێک دەوترێت جا ئەگەر ھۆکاری گەشتی وشکانی بێت یان دەریایی یان سەرکەوتن بۆ بۆشایی ئاسمان یان ئەو ھۆکارانەی کەوا بەکاریدەھێنن لەجەنگ و کوشتن ھەروەکو ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ} صدق الله العظيم.
واتە/ ئه‌و که‌سه‌ی واده‌زانێت و واگومان ده‌بات که اللە هه‌رگیز سه‌ری ناخات و پشتیوانی لێناکات نه له‌دنیادا نه‌له قیامه‌تدا، ده‌با ھۆکارێک (بەشمێرێک) درێژبکاتەوە بۆ ئاسمان پاشان ملی بپەڕێنێت و بیبڕێت.
ئەوەش تەحەددایەکە لەلایەن اللە وە بۆ ئەوانەی وا گومان دەبەن بەوەی کەوا ھەرگیز اللە پێغەمبەرەکەی سەرناخات وە ھەرگیز پاسەوانی ناکات ھەروەکو غەوثی کوڕی حارث لەوساتەی کەوا گوێی لەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە بوو: {يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ} صدق الله العظيم [المائدة:٦٧].
واتە/ ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر هه‌رچی فه‌رمان و په‌یامێکت بۆ دابه‌زیووه له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارته‌وه ڕای بگه‌یه‌نه خۆ ئه‌گه‌ر به‌و کاره هه‌ڵنه‌سایت ئه‌وه مانای وایه په‌یامه‌که‌یت (به‌ته‌واویی) نه‌گه‌یاندووه وە اللە ش ده‌تپارێزێت له شه‌ڕ و خراپه‌ی خه‌ڵکی به‌ڕاستی اللە هیدایه‌ت و ڕێنموویی قه‌وم و هۆزی بێ باوه‌ڕان نادات.
جا غەوثی کوڕی حارث وتی ئەگەر بیەوێت ئەوا شمشێرەکەی لێ ڕادەکێشێت پاشان ملی محمدی پێ دەپەڕێنێت صلى الله عليه وآله وسلم وەھەرگیزیش اللە سەری ناخات وەھەرگیزیش قەدەغەی ناکات لەکوشتنەکەی، پاشان اللە وەڵامی دانەوە بەتەحەددایەکی بەحەق بەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ} صدق الله العظيم [الحج:١٥].
واتە/ ئه‌و که‌سه‌ی واده‌زانێت و واگومان ده‌بات که اللە هه‌رگیز سه‌ری ناخات و پشتیوانی لێناکات نه له‌دنیادا نه‌له قیامه‌تدا، ده‌با ھۆکارێک (بەشمێرێک) درێژبکاتەوە بۆ ئاسمان پاشان ملی بپەڕێنێت و بیبڕێت با ته‌ماشا بکات و بزانێت ئه‌و پیلان و فێڵ و نه‌خشه‌یه‌ی ڕق و کینه و بوغزی لاده‌بات؟.
بەومانایەی ئەوەی کەوا گومانی بردووە بەوەی اللە پاسەوانی پێغەمبەرەکەی ناکات ھەروەکو وەعدو بەڵێنی پێداوە بەحەق بەوەی: {وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ} صدق الله العظيم [المائدة:67].
واتە/ وە اللە ش ده‌تپارێزێت له شه‌ڕ و خراپه‌ی خه‌ڵکی به‌ڕاستی اللە هیدایه‌ت و ڕێنموویی قه‌وم و هۆزی بێ باوه‌ڕان نادات.
جا ئەگەر ئەم وەعدو بەڵێنەی اللە بەڕاست دانانێت بۆ سەرخستنی پێغەمبەرەکەی تا بیپارێزێت لە دوژمنەکانی ئەوا با بەھۆکاریک بەرەو ئاسمان بەمانای جا با شمشێرەکەی ڕابکێشێت جا درێژی بکاتەوە بەرەو ئاسمان پاشان ملی پێغەبەری پێ پەل بدات صلى الله عليه وآله وسلم ئەگەر دەتوانێت جا با تەماشابکات و بزانێت ئه‌و پیلان و فێڵ و نه‌خشه‌یه‌ی ڕق و کینه و بوغزی لاده‌بات بەکوشتنی محمد صلى الله عليه وآله وسلم؟ وەھەرگیزیش ئه‌و پیلان و فێڵ و نه‌خشه‌یه‌ی ڕق و کینه و بوغزی لانابات لەبەرئەوەی دواتر پاسەوانی پێغەـبەرەکەی دەکات لە خەڵکی ھەروەکو اللە وەعدو بەڵێنی پێداوە بەوە.
جا لەپاش ئەوە غەوث ھەوڵی دا کەوا قسەکەی جێ بەجێ بکات جا شمشێڕەکەی ڕابکێشێت جا ملی محمدی پێ پەل بدات صلى الله عليه وآله وە وای گومان دەبرد کەوا ھەرگیز اللە بەھیچ شتێک پاسەوانی لێ ناکات. جا ئەوەبوو کاتێک پێغەمبەری اللە صلی الله عليه و آله وسلم دانیشتبوو لەھەندێکی جەنگەکانی لە ژێر سێبەری درەختێک بەتەنھا دوور لە ھاوەڵەکانی جا غەوثی کوڕی حارث ھاتە لای وە وەستا لەسەر سەری پێغەمبەر صلى الله عليه وآله وسلم بەخۆی و شمشێرەکەیەوە کەوا بەدەستی بەرزی کردبوویەوە بەسەر پێغەمبەردا صلي الله عليه وآله، وە لێی ھاوارکرد: کێ لەمن قەدەغەت دەکات ئەی محمد؟ جا پێغەمبەریش فەرمووی صلي الله عليه و آله: اللە لەتۆ قەدەغەم دەکات ئەی غەوثی کوڕی حارث جا ئەوەبوو شمشێرەکەی لەدەستی بەربوویەوە، جا خێرا پێغەمبەریش صلي الله عليه و آله شمشێرەی گرت و بەرزی کردەوە بەسەر غەوقی کور حارث داو پێی وت: ئەی غەوث ئێستا کێ لەمن قەدەغەت دەکات؟ جا ئەویش وتی: لێبوردنەکەی تۆ، وە لەگەڵمدا چاک بە، جا پێغەمبەریش وازی لێھێنا صلى الله عليه و آله و لێی بوری و فەرمووی بڕۆ تاکو ھاوەڵەکانم بە ھەوڵدانەکەتیان نەزانیوە بۆ کوشتنی من جا دەتکوژن جا ئەویش ھاتەوە لای گەلەکەی و پێی وتن: سوێند بە اللە من لەلایەن چاکترینی خەڵکیەوە ھاتوومەوە بۆ لاتان. جا ئایا ڕوون بوویەوە بۆت بەوەی کەوا ھۆکارەکە لەم شوێنەدا بریتی یە لە شمشێر. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەێ اللە ی گەورە: {مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ} صدق الله العظيم [الحج:١٥].
واتە/ ئه‌و که‌سه‌ی واده‌زانێت و واگومان ده‌بات که اللە هه‌رگیز سه‌ری ناخات و پشتیوانی لێناکات نه له‌دنیادا نه‌له قیامه‌تدا، ده‌با ھۆکارێک (بەشمێرێک) درێژبکاتەوە بۆ ئاسمان پاشان ملی بپەڕێنێت و بیبڕێت با ته‌ماشا بکات و بزانێت ئه‌و پیلان و فێڵ و نه‌خشه‌یه‌ی ڕق و کینه و بوغزی لاده‌بات؟.
وە بەحەقیش بۆم بەڕاستگەڕاندی بە کتێبەکەی اللە و سوننەتی پێغەمبەرەکەی ھەرچەندە ئەگەر بێتو بگەڕێی دەربارەی بەیان و ڕوونکردنەوەکەی ئەم ئایەتە لەلای ئەوانەی وایان دادەنێی موفەسیرن ئەوا تەفسیرێکی نامەنتقی دەبینی کەوا ھەرگیزاو ھەرگیز عەقڵت قبوڵی ناکات، ھەرچی بەیان و ڕوونکردنەوەکەی ئیمام مەھدی ناصر محمد یەمانی یە جا ئەوا عەقڵەکان بۆی ملکەچ دەبن بەحەق وەھیچی تر نابینیەوە تەنھا ئەوە نەبێت کەوا بەڕاستی دابنێی بەحەق بۆ ئەوەی کەوا تێدەگات و عەقڵی بەکاردەھێنێت و وورد دەبێتەوەو بیردەکاتەوە، ھەرچی ئەو کەسەیە کەوا بیرناکاتەوە جا ئەوا وێنەی وەکو وێنەی ماڵات و ئاژەڵەکانە کەوا ھیچ بیرناکاتەوە جا سەیری تەفسیرەکانیان بکە بۆ ئەم ئایەتە کەوا دەڵێن:
جا ئەوە تەفسیری تایەفەیەکە لە ئەھلی سوننە. وەھەرچی تایەفەکەی ترن کەوا بریتین لە شیعە جا ئەوانیش وتوویانە:— انتهى الاقتباس
— انتهى الاقتباس
وە پاک و بێگەردی بۆ اللە! جا پەیوەندی نێوان ئەو ھۆکارەی کەوا درێژ دەکرێتەوە بەرەو ئاسمان چیە لەگەڵ ئەوەی کەوا اللە یی گەورە دەفەرموێت: {أَمْ لَهُمْ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبَابِ} صدق الله العظيم [ص:١٠]؟
جا ئایا ئەمە بەیان و ڕوونکردنەوەی قورئانە بەقورئان ئەی گەلی موسڵمانان؟ کەوا تەفسیری ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورەیەتان والێکردووە: {مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ} صدق الله العظيم.
واتە/ ئه‌و که‌سه‌ی واده‌زانێت و واگومان ده‌بات که اللە هه‌رگیز سه‌ری ناخات و پشتیوانی لێناکات نه له‌دنیادا نه‌له قیامه‌تدا، ده‌با ھۆکارێک (بەشمێرێک) درێژبکاتەوە بۆ ئاسمان پاشان ملی بپەڕێنێت و بیبڕێت با ته‌ماشا بکات و بزانێت ئه‌و پیلان و فێڵ و نه‌خشه‌یه‌ی ڕق و کینه و بوغزی لاده‌بات؟.
جا دەڵێن تەئویل و لێکدانەوەکەی بریتی یە لەوەی کەوا لەم فەرموودەیەی اللە ی گەورەدا ھاتووە: {أَمْ لَهُمْ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبَابِ} صدق الله العظيم!
واتە/ یان ئایا مه‌گه‌ر ئه‌وانه خاوه‌نی ئاسمانه‌کان و زهوی و نێوانیانن تا خێرو بێرو به‌خشینه‌وه‌ش به‌ئاره‌زووی ئه‌وان بێت؟ ئه‌گه‌ر وایه با به‌هۆکارەکان به‌رزبنه‌وه بۆ ئاسمان.
جا ئەوە بەیان و ڕوونکردنەوەیەکی تری ھەیە کەوا بریتی یە لە تەحەددای اللە بۆ سەرجەم جن و ئینسان بەوەی کەوا بتوانن ئاسمانی دنیا ببەزێنن. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {يَا مَعْشَرَ الجنّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ ﴿٣٣﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٣٤﴾ يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنْتَصِرَانِ ﴿٣٥﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٣٦﴾} صدق الله العظيم [الرحمن].
واتە/ ئه‌ی گرۆی جن و ئینسان ئه‌گه‌ر ده‌توانن به‌به‌شه‌کانی ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا ده‌رچن ئه‌وکاره‌ئه‌نجام بده‌ن دڵنیاش بن که‌ئه‌وکاره‌به‌هۆی دەسەڵاتەوە نه‌بێت ئه‌نجام نادرێت (33) جا ئیتر گرۆی ئینسان و جن به‌کام له‌نازو نیعمه‌ته‌کانی په‌روه‌ردگار بڕوا ناکه‌ن و کامه‌ی بەدرۆدەخەنەوە (34) خۆ ئه‌گه‌ر له‌سنوور ده‌رچوون بڵێسه‌ی ئاگرتان له‌گه‌ڵ مسی تواوه‌دا بۆ ڕه‌وانه‌ده‌کرێت ئیتر شکست ده‌خۆن و سه‌رکه‌وتوو نابن (35) جا ئیتر گرۆی ئینسان و جن به‌کام له‌نازو نیعمه‌ته‌کانی په‌روه‌ردگار بڕوا ناکه‌ن و کامه‌ی بەدرۆدەخەنەوە (36).
وەلەدوای ئەم تەحەددایەی کەوا لەقورئانی گەورەدا دابەزی جنەکان ھەوڵیاندا بگەنە ئاسمانی دنیا بۆ دزینی ئەوەی گوێبیستی دەبن لە مەلەئی سەروو لە فریشتەکانەوە جا بەیان ڕوونکردنەوەکەی قورئانیان بینی لەسەر ئەرزی واقع، ھەرلەبەرئەوە ئیمانیان ھێنا پێی وە ھاتن و گوێیان گرت لە نوێژێکی شەوگاردا (لەلای پێغەمبەر) جا لەپاش ئەوە ڕۆیشتنەوە بۆلای گەلەکەیان بە ئاگادارکردنەوەیان وە ئەوەیان ئاشکراکرد کەوا شەیتانی نەفرەت لێکراوو ھۆزەکەی لەزەویە ڕاخراوەکەدا (واتە لەبەھەشتی ژێر خاک-زەوی بابل-ئەو بەھەشتەی ئادەم و حەوای تێدابوو کەدەکەوێتە ژێر خاک ) درۆیان لەگەڵکردوون . اللە ی گەورەش فەرموویەتی: {قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِّنَ الجنّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآناً عَجَباً (1) يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَن نُّشْرِكَ بِرَبِّنَا أَحَداً (2) وَأَنَّهُ تَعَالَى جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَداً (3) وَأَنَّهُ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطاً (4) وَأَنَّا ظَنَنَّا أَن لَّن تَقُولَ الْإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِباً (5) وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِّنَ الْإِنسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِّنَ الجنّ فَزَادُوهُمْ رَهَقاً (6) وَأَنَّهُمْ ظَنُّوا كَمَا ظَنَنتُمْ أَن لَّن يَبْعَثَ اللَّهُ أَحَداً (7) وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاء فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَساً شَدِيداً وَشُهُباً (8) وَأَنَّا كُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَن يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهَاباً رَّصَداً (9) وَأَنَّا لَا نَدْرِي أَشَرٌّ أُرِيدَ بِمَن فِي الْأَرْضِ أَمْ أَرَادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَداً (10) وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَلِكَ كُنَّا طَرَائِقَ قِدَداً (11) وَأَنَّا ظَنَنَّا أَن لَّن نُّعجِزَ اللَّهَ فِي الْأَرْضِ وَلَن نُّعْجِزَهُ هَرَباً (12) وَأَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدَى آمَنَّا بِهِ فَمَن يُؤْمِن بِرَبِّهِ فَلَا يَخَافُ بَخْساً وَلَا رَهَقاً (13)} صدق الله العظيم [الجن].
واتە/ بڵێ وه‌حی و نیگام پێڕاگه‌یه‌نراوه که به‌ڕاستی ده‌سته‌یه‌ک له جنەکان گوێیان گرتووه بۆ خوێندنه‌وه‌ی قورئان و جا که ته‌واو بووه وتویانه به‌ڕاستی ئێمه خوێندنه‌وه‌یه‌کی سه‌رسوڕهێنه‌رمان بیست (1) هیدایه‌ت ده‌دات بۆ ڕێبازی ژیری و تێگه‌یشتن ئێمه‌ش باوه‌ڕمان پێ کردو هه‌رگیز که‌س ناکه‌ینه شه‌ریک و هاوه‌ڵ بۆ په‌روه‌ردگارمان (2) به‌ڕاستی په‌روه‌ردگاری حەقی پایه بڵندمان مه‌زن و گه‌وره‌یه، بێگومان ئه‌و زاته نه هاوسه‌ریبڕیارداوه نه منداڵیش (3) به‌ڕاستی بێ دین و یاخیه‌که‌مان (واته ئیبلیس) شتی زۆر ناڕه‌واو نابه‌جێی بۆ اللە هه‌ڵبه‌ستووه (ده‌یه‌وێت هه‌موومان گومڕا بکات ) (4) ئێمه گومانمان وابوو که ده‌سته‌ی ئینسان و جن هه‌رگیز درۆ به‌ناوی اللە وە ناکه‌ن (ئەم جن و ئینسانانەی بەھەشتی ژێر خاک لەشەیتانە بەشەرو جنەکان) (5) به‌ڕاستی پیاوانێک له ده‌سته‌ی ئینسانەکان په‌نایان ده‌برد به پیاوانێک له ده‌سته‌ی جنەکان (لەبەھەشتی ژێر خاک) که‌چی ئه‌وه‌نده‌ی تر ماندووگومڕایان کردن (6) جا بێگومان جنەکانیش گومانیان وه‌ک گومانی ئێوه وابوو که ئیتر اللە هه‌رگیز هیچ پێغه‌مبه‌رێکی تر نانێرێت (7) ئێمه‌ش به‌ڕاستی به‌ره‌و ئاسمان کشاین و هه‌ست و هۆشمان خسته‌کار، سه‌رنجماندا که پڕه له پاسه‌وانی به‌تواناو بێ شومار نه‌یزه‌کیش به هه‌موو لایه‌کدا ده‌کشا (دیار بوو بۆمان دەرکەوت که ڕووداوێکی گه‌وره ڕووی دابوو) (8) ئێمه جاران له هه‌ندێک شوێنی ئاسماندا خۆمان حه‌شارده‌دا بۆ گوێگرتن و ده‌نگوباس بیستن (بەئاسانی) به‌ڵام ئێستا ئه‌وه‌ی بیه‌وێت گوێ بگرێت یه‌کسه‌ر نه‌یزه‌کێکی بۆ ئاماده‌یه‌و بۆی ده‌هاوێژرێت (9) جا به‌ڕاستی ئێمه نازانین ئایا نه‌خشه‌یه‌کی شه‌ڕو وێرانکاری کێشراوه بۆ دانیشتوانی سه‌ر زهوی یاخود په‌روه‌ردگاریان ده‌یه‌وێت ڕێنموویی و هیدایه‌تیان بدات بۆ دینداری و سه‌رفرازی (10) بێگومان ئێمه که‌سانی چاک و دیندارمان هه‌یه هه‌روه‌ها که‌سانی تریش که‌به‌و شێوه‌یه نین ئێمه جاران ڕێگه‌و ڕێبازو به‌رنامه‌ی هه‌مه جۆرمان گرتبووه‌به‌ر (به‌ڵام ئێسته به‌رنامه‌ی ئیسلام ڕون و دیاره) (11) ئێمه دڵنیا بووین که هه‌رگیز له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی اللە ده‌رناچن له زه‌ویدا هه‌روه‌ها به‌هه‌ڵاتن و خۆ دزینه‌وه‌ش هه‌رگیز له ژێر ده‌سه‌ڵاتی اللە ده‌رناچین (12) به‌ڕاستی ئێمه کاتێک گوێمان لەو بانگه‌وازەی هیدایه‌ت بوو یه‌کسه‌ر باوه‌ڕمان پێکرد، جا ئه‌وه‌ی ئیمان بهێنێت به په‌روه‌ردگاری ئیتر ناترسێت له‌وه‌ی، کرده‌وه چاکه‌کانی بێ نرخ ته‌ماشا بکرێت له گوناهه‌کانیشی چاوپۆشی نه‌کرێت (13).
وەئەی ئەو خوشک و برایانەم کەوا بەدوای حەق ڕاستیدا دەگەڕێن، سوێند دەخۆم بەو حەقەی کەوا ھیچ پەرستراوێکی تر نی یە جگە لەئەو نەبێت وەھیچ پەرستراوێکی تر نی یە جگە لە ئەو نەبێت بەڕاستی ئێوە ھەرگیز لە حەق تێناگەن ھەتا ئەوکاتەی عەقڵەکانتان بەکاردەھێنن پاشانیش شوێنی ئەوە ناکەون کەوا عەقڵ و مەنتقی بەشەری نەفی دەکات جا بەڕاستی ئێوە شوێنی گەلێک کەوتوون کەوا گومڕابوون وە خەڵکیشیان گومڕاکردووە بەڕەچاوکردنی ئەوەی لەبەرئەوەی ئەوان قسە دەکەن لەسەر اللە لەکاتێکدا ناشزانن. وەشوێنی ھەنگاوەکانی شەیتان کەوتوون لەکاتێکیشدا ئەوە نازانن لەبەرئەوەی ئەو فەرمانتان پێدەکات بەوەی کەوا قسە بکەن لەسەر اللە بێ ئەوەی بشزانن بەڵام اللە ی ڕەحمان نەھی کردوون لەوەی کەوا قسە بکەن لەسەر اللە لەکاتێکدا نەشزانن، وە اللە ئەوەی فێرکردوون بەوەی کەوا بەڕاستی ئەمە لە فەرمانی شەیتانە کەوا قسەبکەن لەسەر اللە بێ ئەوەی بشزانن. بەپشتڕاستکرنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ ﴿١٦٨﴾ إِنَّمَا يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاءِ وَأَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿١٦٩﴾} صدق الله العظيم [البقرة].
واتە/ شوێن هه‌نگاوه‌كانی شه‌یتان مه‌كه‌ون چونكه بێگومان ئه‌و دوژمنێكی ئاشكراتانه (168) بێگومان ئه‌و شه‌یتانه هه‌ر فه‌رمان به خراپه‌و گوناهو تاوان ده‌كات و هه‌روه‌ها هانتان ده‌دات بۆ وتنی شت یان هه‌ڵبه‌ستنی گوفتار لەسەر اللە وە بێ ئه‌وه‌ی بزانن (169).
جا لە فەرمانەکەی اللە ی ڕەحمان بترسن: {قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ}
واتە/ بڵێ به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارم هه‌رچی گوناهو خراپه‌و کاری ناشیرن و داوێن پیسیە حه‌رامی کردووه چ ئه‌وانه‌ی ئاشکران چ ئه‌وانه‌ی په‌نهانن.
تا ئەوەی دەفەرموێت: {وَأَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ} صدق الله العظيم [الأعراف:33].
واتە/ وەحه‌رامی کردووه له خۆتانه‌وه به‌ناوی اللە وە دوور له زانیاری و زانستێک شت بڵێن.
جا ئەوە چیتانە ئەی گەلی موسڵمانان کەوا دەستان گرتووە بە تەفسیرەکانی ئەوانەی کەوا شوێنی ھەنگاوەکانی شەیتان کەوتوون و قسەیان کردووە لەسەر اللە بە بەیان و ڕوونکردنەوە بۆ قورئان لەکاتێکدا ناشزانن جا ئێوەیان گومڕاکردووەو خۆشیان گومڕاکردووە، وە منیش بەریمە لەوەی کەوا قسە دەکەن لەسەر اللە بێ ئەوەی بزانن، وەسوێند بە اللە ئەگەر بێتو ڕووبەڕووبوونەوەیەک بکەن لەنێوان بەیان و ڕوونکردنەوە حەقەکەم بۆقورئانی گەورەو بەیان و ڕوونکردنەوەی زۆرێک لە خاوەن تەفسیرەکان ئەوا دەبینن کەوا جیاوازیەکە لەنێوان بەیان و ڕوونکردنەوەکەی من بەحەق و بەیان و ڕوونکردنەوە بەتاڵەکەی ئەوان ھەروەکو جیاوازی نێوان نورو تاریکاییەکانە ئەگەر تێگەیشتبان و عەقڵتان بەکارھێنابووایە، وەئەی قەوم لەسەرتانە کەوا عەقڵەکانی خۆتان بەکاربھێنن نەوەک ھەروا دەست بگرن بەوەی کەوا بینیوتانە پێشینانتان لەسەری بوونە جا بەڵکو ئەوان لەسەر گومڕایی بن دەربارەی حەق لەکاتێکیشدا نەیانزانیوە جا بەڕاستی ئەم تەفسیرانە زۆرێک لەئێوەی گومڕاکردووە بە ناحەق لەڕێگای ڕاست جا شوێنم بکەون ڕێنماییتان دەکەم بەحەق بۆ ڕێگایەکی ڕاست و ڕێک.
وەھەرچی پرسیارەکەتە دەربارەی ئەو ھۆکاری کەوا ھاتووە لە گێڕانەوەکەی ذي القرنين جا ئەوا ئێمە ناچارین بەوەی کەوا بەتێرو تەسەلی باسی بکەین بەھۆی پرسیارکردنەکەی دەربارەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {فَأَتْبَعَ سَبَبًا} صدق الله العظيم.
واتە/ ئه‌ویش شوێنی بەکارھێنانی هۆکاره‌کان دەکەوت.
وە اللە ی گەورەش فەرموویەتی: {وَيَسْأَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْرًا ﴿83﴾ إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآَتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا ﴿84﴾ فَأَتْبَعَ سَبَبًا ﴿85﴾ حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِنْدَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا ﴿86﴾ قَالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُكْرًا ﴿87﴾ وَأَمَّا مَنْ آَمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا ﴿88﴾ ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا ﴿89﴾ حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِهَا سِتْرًا ﴿90﴾ كَذَلِكَ وَقَدْ أَحَطْنَا بِمَا لَدَيْهِ خُبْرًا ﴿91﴾ ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا ﴿92﴾ حَتَّى إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمَا قَوْمًا لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا ﴿93 ﴾ قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا ﴿94﴾ قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا ﴿95﴾ آَتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذَا سَاوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قَالَ انْفُخُوا حَتَّى إِذَا جَعَلَهُ نَارًا قَالَ آَتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا ﴿96﴾ فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا ﴿97﴾ قَالَ هَذَا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّي فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءَ وَكَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا ﴿98﴾ وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا ﴿99﴾ وَعَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِلْكَافِرِينَ عَرْضًا ﴿100﴾ الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاءٍ عَنْ ذِكْرِي وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا ﴿101﴾} صدق الله العظيم [الكهف].
واتە/ وە ده‌رباره‌ی (ذو القرنین) یش پرسیارت لێ ده‌که‌ن، بڵێ گۆشه‌یه‌ک له به‌سه‌رهاتی ئه‌وتان بۆ باس ده‌که‌م (83) ئێمه جێگیرو بەتواناو بەده‌سه‌ڵاتمان کردبوو لەزه‌ویدا بۆ هه‌رشتێکی پێویستی ئه‌و سه‌رده‌مه هۆکاره‌که‌یمان بۆ ڕه‌خساندبوو (84) ویش شوێنی بەکارھێنانی هۆکاره‌کان دەکەوت(85) (خۆی و له‌شکره‌که‌ی) که‌وته ڕێ هه‌تا کاتێک گه‌یشته ناوچه‌کانی خۆرئاوا کەوا لە سەرچاوەی کانیەکی تاریکدا (کە دەچێتە ناوەوەی زەوی بۆ بەھەشتی ژێر خاک) ڕۆژئاوا ده‌بوو (لەدەروازەکەی باکوری جەمسەری باکوری زەوی) له‌و ناوه‌دا ڕێی که‌وتە قه‌ومێک (کە یەئجوج و مەئجوج بوون) ئێمه‌ش پێمان وت ئه‌ی (ذو القرنین) یان ئه‌وه‌یه به سزا له‌ناویان ده‌به‌یت یان چاکه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌که‌یت (86) (ذو القرنین) وتی بێگومان ئه‌وه‌ی سته‌مکار بێت ئێمه سزای ده‌ده‌ین له‌وه‌ودوایش که گه‌ڕایه‌وه بۆ لای په‌روه‌ردگاری سزایه‌کی زۆر سه‌خت و گرانی ده‌دات (87) به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئیمان و باوه‌ڕ بهێنێت و کارو کرده‌وه‌ی چاکه ئه‌نجام بدات ئه‌وه پاداشتی چاک بۆ ئه‌وه، له‌مه‌ودوا قسه‌ی خۆش و فه‌رمانی ئاسان و کاری سووکی ده‌ده‌ین به‌سه‌ردا (88) له‌وه‌ودوا که‌ڵکی ته‌واوی له هۆکاره‌کان وه‌رگرت و به‌شوێنیاندا کەوت(89) هه‌تا کاتێک گه‌یشته ئەوپەڕی ناوچه‌ی خۆرهه‌ڵاتی (دوور) بینی خۆر هه‌ڵدێت له‌سه‌ر قه‌ومێک که په‌ناگایه‌کیان نیه تا له‌تیشکەکەی دایان بپۆشێت (لەبەرئەوەی خۆر لێیان ئاوا نابێت) (90) هه‌ر به‌و شێوه‌یه ڕه‌فتاری کرد، که له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی خۆرئاوادا کردی، بێگومان ئێمه به‌ته‌واویی ئاگاداربووین له‌و کاروکرده‌وانه‌ی که ئه‌نجامی ده‌دا (91) له‌وه‌ودوا هه‌ر ده‌ستبه‌رداری هۆکاره‌کان نه‌بوو به‌شوێنیاندا کەوت و بەکاری ھێنا (92) هه‌تا کاتێک گه‌یشته نێوان هه‌ردوو به‌ربه‌سته‌که (به‌و مانایه‌ی كه‌وا نێوان هه‌ردوو نیوه گۆكه‌ی زهوی وه ناویان لێنراوه دووبه‌ربه‌سته‌كه له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌ر یه‌كێكیان به‌ربه‌سته بۆ ئه‌وه‌كه‌ی تریان له تیشكی خۆر جا نیوه‌ی تاریک ده‌بێت و نیوه‌كه‌ی تریشی رووناک لە‌رووی ده‌ره‌وه‌ی زهوی) که له نێوانیاندا قه‌ومێک هه‌بوو که له هیچ قسه‌یه‌ک تێ نه‌ده‌گه‌یشتن (93) کاتێک ده‌سه‌ڵاتی (ذو القرنین) یان بینی و گەلەکەیان پێیان وتن کەئەوە لەچاکەکارانە وتیان ئه‌ی (ذو القرنین) به‌ڕاستی یه‌ئجوج و مه‌ئجوج تۆوی خراپه و تاوان ده‌چێنن له زه‌ویدا خراپەکارو تێکدەرن ئایا به‌ربه‌ستێک له نێوان ئێمه و ئه‌واندا دروست دەکه‌یت لەبەرامبەر دابین کردنی خەرجی و پاداشتێک بۆت؟ (94) (ذو القرنین) وتی ئه‌و ده‌سه‌ڵات و زانیاری و شتانه‌ی په‌روه‌ردگارم پێی به‌خشیووم و لەسەری جێگیر کردووم چاکتره بۆ من (له پاره و سامان) جا ئێوه به‌هێزی بازوو یارمه‌تیم بده‌ن تا به‌ربه‌ستێکی به‌هێز له نێوان ئێوه و ئه‌واندا دروست بکه‌م (95) پارچه ئاسنم بۆ بهێنن و (که‌ڵه‌که‌ی بکه‌ن) هه‌تا ئه‌مبه‌رو ئه‌وبه‌ری هه‌ردوو لایەکەی ناوەوەی زەوی پڕ کرد، ئهوسا فه‌رمانیدا، تا به فوو بکه‌ن له‌و ئاگره‌ی که له ژێریدا کرابۆوه، هه‌تا کاتێک هه‌مووی کرد به ئاگر ئینجا (ذو القرنین) وتی ئاده‌ی ئەو کانزا تواوه‌م بۆ بهێنن تا بیکه‌م به‌سه‌ریدا (96) ئهوسا ئیتر (یه‌ئجوج و مه‌ئجوج) نه توانیان سه‌ربکه‌ون و ھەڵبگەڕێین پێیدا نه توانیان کوناو ده‌ری بکه‌ن (97) (ئهوسا ذو القرنین) وتی دروستکردنی ئه‌م به‌ربه‌سته ڕه‌حمه‌تێک بوو له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارمه‌وه ئینجا کاتێک په‌روه‌ردگارم بڕیاری تێکدانی بدات، ورد و خاشی ده‌کات و تێکی دەشکێنێت بێگومان به‌ڵێنی په‌روه‌ردگارم حه‌ق و ڕاسته‌قینه‌یه (98) له‌و ڕۆژه به‌دواوه وازمان لێهێنان تا وه‌ک شه‌پۆل بۆ ئه‌و ڕۆژه‌ی (که به‌ربه‌سته‌که ده‌شکێت و به په‌له) وه‌کو لێشاودێنه ده‌رێ و شه‌پۆل ده‌ده‌ن به‌ناو یه‌کدا، ئهوسا فەرمان دەکرێت بە ده‌کرێت به - صور واتە خەلق بەکن فیکون- به‌و هۆیه‌وه هه‌ر هه‌موویانکۆ ده‌که‌ینه‌وه (99) ئیتر ئه‌و ڕۆژه دۆزه‌خ نیشانی کافران ده‌ده‌ین و به‌ته‌واوی ده‌ری ده‌خه‌ین (کەوا تێپەڕ دەبێت بەلای زەویداو خەڵکی بەچاوی سەریان دەیبینن کە زەوی ئاگرباران دەکات ھەر ئەو بوومەلەرزانەی بەھۆی تێپەڕبوونەی کەدروستی دەکات بەربەستەکە تێکدەشکێت) (100) ئه‌وانه‌ی که په‌رده به‌سه‌ر چاویاندا هاتبوو (نه‌یانده‌ویست نیشانه‌کانی ده‌سه‌ڵاتداری ئێمه ببینن) و یادی ئێمه بکه‌ن و توانای بیستنی (قورئانی ئێمه‌یان نه‌بوو حه‌زیان لێ نه‌ده‌کرد). (101).
سەلام و ڕەحمەت و بەرەکەتی اللە تان لەسەربێت برای بەرێزم، بەڕاستی ذا القرنين یەکێکە لە پێغەمبەرەکانی اللە کەوا اللە کردبووی بە خەلیفەکەی خۆی لەزەویدا جا جێگیری کردبوو لەسەر موڵکەکەی وە بۆ ھەموو شتێک ھۆکاری پێدابوو لەوانە ھۆکارەکانی گەیاندن جا ئەوەبوو ھەموو ھۆکارەکانی گەشتکردنی و شکانی و دەریایی بۆ سوپاکەی ئامادەکرد. جا لەبەرئەوەی ذا القرنين دەیزانی بەوەی کەوا ئەو بەرپرسیارە لە کۆتایی پێھێنانی فەسادو خراپەکاری و تێکدەری و بڵندکردنەوەی وشەی اللە لەھەموو ناوچەیەکی گۆی زەوی جا بۆیە بڕیاری گەشتێکی گەورەیدا بەدەوری زەوی بەئاڕاستەی جەمسەرەکان وەبەیان و ڕوونکردنەوە حەقەکەیش بۆ ئەوەی کەوا اللە ی گەورە دەفەرموێت: {وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا}.
واتە/ وە بۆ هه‌رشتێکی پێویستی ئه‌و سه‌رده‌مه هۆکاره‌که‌یمان بۆ ڕه‌خساندبوو.
وەئەمەش ھۆکارەکانی گەشتکردنە بۆھۆکاری وشکانی و دەریایی و چەکەکانی جەنگ کردن جا سوپا جەربەزەو بەھێزەکەی لەگەڵ خۆیدا بردو ئامادەی کردن بەھەموو ھۆکارەکانی گەشتکردنەوە لە وشکانی و لە دەریادا وە ھۆکارەکانی گەشتکردنی وشکانی لەھۆکارەکانی گەشتکردنی دەریادا بارکرد. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا}.
واتە/ وە بۆ هه‌رشتێکی پێویستی ئه‌و سه‌رده‌مه هۆکاره‌که‌یمان بۆ ڕه‌خساندبوو.
بەو مانایەی کەوا ئەو لەگەڵ خۆیدا ھەموو ھۆکارەکانی گەشتکردنی دەریاو وشکانی برد بە سود وەرگرتن لە ڕێنیشاندەری ئەستێرەی جەمسەری؛ بزمارى لەگەشتە جەمسەریەکەیدا بەرەو ئاڕاستەی باکوری زەوی. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ} صدق الله العظيم [النحل:١٦]،
واتە/ وە نیشانه‌ی زۆرو زه‌به‌ندی له زه‌ویدا دابین کردووه وە به‌هۆی ئه‌ستێره‌کانه‌وه خه‌ڵکی ڕێی خۆیان ده‌ربکه‌ن.
وە بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِهَا فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ} صدق الله العظيم [الأنعام:٩٧].
واتە/ هه‌ر ئه‌و زاته، ئه‌ستێره‌ی بۆ فه‌راهه‌م هێناون تا ببێته هۆی ڕێنموویتان له‌ناو تاریکیه‌کانی سه‌ر ڕووکاری وشکانی و ده‌ریاکاندا.
وەلەگەڵ خۆشیدا لەگەشتەکەی خۆی و سوپا جەربەزەو بەھێزەکەی و ھەمووشتێکی برد لە ھۆکارەکانی گەشتکردنی لەدەریاو وشکانیدا وەھەموو ئەوەی کەوا پێویستیان پێ دەبوو لە گەشتەکەیان، ھەرلەبەرئەوەش اللە ی گەورە دەفەرموێت: {وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا ﴿٨٤﴾ فَأَتْبَعَ سَبَبًا ﴿٨٥﴾}.
واتە/ وە بۆ هه‌رشتێکی پێویستی ئه‌و سه‌رده‌مه هۆکاره‌که‌یمان بۆ ڕه‌خساندبوو (84) ویش شوێنی بەکارھێنانی هۆکاره‌کان دەکەوت(85).
جا سواری کەشتی بوون بەھۆی ھۆکارە دەریاییەکان بە گەشتکردن لە دەریادا جا دەستیان بەگەشتە دەریاییەکە کرد بەئاڕاستەی جەمسەری باکوری بەپشتبەستن بەئەستێرەی جەمسەری بزماری، کەوا گەشتەکەشی لەدوای تێپەڕبوونی ھەسارەی سزادابوو بەماوەیەک کەوا ببوە ھۆی توانەوەی دەریا بەستووەکانی باکوری ھەتا ئەوکاتەی کەوا کۆتایی بەگەشتە دەریایی یەکەی ھێنا لە دوورترین خاڵ بۆ ئاوابوونی خۆر لە جەمسەری باشوری، ئەوەش لەبەرئەوەی خۆر لەوساتەی کەوا ئاوادەبێت لە جەمسەری باشوریدا ئەوا لە جەمسەری باکوریشیدا ئاوا دەبێت لە (کانی چاوگە تاریکەکە-عين حمئة) لەلای دەروازەی باکوری لە جەمسەری باکوردا لەوپەڕی ئاوابوونەکەی خۆری باکوری لەلایەکانی زەوی بەئاڕاستەی باکور، جا بینی وا ئاوادەبێت لە کانی و چاوگە تاریکەکەدا لە دەروازەی باکوردا جا لەوێدا خراپەکارو تێکدەرەکانی بینی لەزەوی کەوا بریتین لە یەئجوج و مەئجوج ، ھەر لەبەرئەوەش اللە ی گەورە دەریارەیان فەرموویەتی: {وَوَجَدَ عِنْدَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا}.
واتە/ ڕێی که‌وتە قه‌ومێکی (کە یەئجوج و مەئجوج بوون) ئێمه‌ش پێمان وت ئه‌ی (ذو القرنین) یان ئه‌وه‌یه به سزا له‌ناویان ده‌به‌یت یان چاکه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌که‌یت.
وە لەبەرئەوەی کەوا گەشتەکەی ذي القرنين گەشتێکی بانگەوازی و جیھادی بوو لەپێناوی ڕێبازی اللە دا وە بانگەوازی دەکرد بۆ ئیسلام و گەشتێکی کات بەسەربردن و ڕابواردن نەبوو، ھەرلەبەرئەوە وەڵامەکەی بەحەق ئەوەبوو، کەوا وتی: {قَالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَىٰ رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُكْرًا ﴿٨٧﴾وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَىٰ ۖ وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا ﴿٨٨﴾} صدق الله العظيم [الكهف].
واتە/ (ذو القرنین) وتی بێگومان ئه‌وه‌ی سته‌مکار بێت ئێمه سزای ده‌ده‌ین له‌وه‌ودوایش که گه‌ڕایه‌وه بۆ لای په‌روه‌ردگاری سزایه‌کی زۆر سه‌خت و گرانی ده‌دات (87) به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئیمان و باوه‌ڕ بهێنێت و کارو کرده‌وه‌ی چاکه ئه‌نجام بدات ئه‌وه پاداشتی چاک بۆ ئه‌وه، له‌مه‌ودوا قسه‌ی خۆش و فه‌رمانی ئاسان و کاری سووکی ده‌ده‌ین به‌سه‌ردا (88).
لەشەیتانەکانن جا ئیسلام و چاکسازیان بۆی دەرخست ھەروەکو عادەت و خوی شەیتانە بەشەرەکان بەدرۆکردن و دووڕوویی بۆیەش ڕێگاکەی بۆ جێھێشتن و نەچوویە ناوەوە (بۆ زەویەکەیان بۆ بەھەشتی ژێر خاک) لەدەروازەکەی باکور لەدوای ئەوەی کەوا ئیسلام و چاکسازیەکەی خۆیان ڕاگەیاند ، جا نەچووە ژوورەوە بۆ زەویەکەیان، پاشان شوێنی ھۆکارەکان کەوت جا بەردەوام بوو لەگەشتەکەی لەسەر ڕووی زەوی ھەتا ئەوکاتەی گەیشتە ئەو شوێنەی کەوا خۆری لێھەڵدێت لە دەروازەکەی باشوری لەوپەڕی سەرووی خۆرھەڵاتەوە: {وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِهَا سِتْرًا}.
واتە/ بینی خۆر هه‌ڵدێت له‌سه‌ر قه‌ومێک که په‌ناگایه‌کیان نیه تا له‌تیشکەکەی دایان بپۆشێت (لەبەرئەوەی خۆر لێیان ئاوا نابێت).
وەئەوانەش گەلێکن کەوا لە دەروازەی باشورن وەئەگەر خۆر لێیان ئاوابێت ئەوا لێیان ھەڵدێتەوە لە دەروازەکەی باکوردا بەومانایەی کەوا
خۆر لێیان ئاوانابێت جا ئەگەر ئاوابوو لێیان ئەوا لە دەروازەکەی بەرامبەری ھەڵدێتەوە لەسەریان ھەروەکو ئەوەتان بینیوە لەم وێنەیەدا. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِهَا سِتْرًا}.
واتە/ بینی خۆر هه‌ڵدێت له‌سه‌ر قه‌ومێک که په‌ناگایه‌کیان نیه تا له‌تیشکەکەی دایان بپۆشێت (لەبەرئەوەی خۆر لێیان ئاوا نابێت).
https://albushra-islamia.net./linking/TrouPoleNord.jpg
جا لەوێدا گەلێکی بینی و ھەواڵیان پێدا بەوەی کەوا ئەوان ڕایان کردووە بۆ دەروازەی باشور بەھۆی فەسادو خراپەکاریەکانی یەئجوج و مەئجوج لە ناوەوەی دڵی ئەو زەویەی کەوا دوو خۆرھەڵاتی ھەیە، جا لەگەڵ خۆیدا بردنی وە ھەوڵیدا کەوا لە زمانەکەیان تێبگات لەمیانەی بڕینی ڕێگاکەدا ھەرلەبەرئەوەش ئەوان وەرگێڕیان ھەبوو بۆ گەلەکەیان بۆ ئەوەی کەوا ذو القرنين دەیوت جا شوێن ھۆکارەکان کەوت بە بردنی ھۆکارەکانی گەشتکردنی وشکانی وە ئەوانیشی لەگەڵ خۆیدا برد ھەتا ئەوکاتەی کەوا گەیشتنە نێوان دووبەربەستەکە لە ناوەڕاستی
ئەو زەویەی کەوا دووخۆرھەڵاتی ھەیە لەلای گەلەکەیان جا ئەوان بە گەلەکەیان وت کەوا ئەوە بریتی یە لە ذو القرنين لەو چاکەکارانەی کەوا فەرمان بەچاکە دەکەن و نەھی و ڕێگریش لە خراپە دەکەن، ھەر لەبەرئەوەش بەگەلەکەی خۆیان وت: {قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا}.
واتە/ کاتێک ده‌سه‌ڵاتی (ذو القرنین) یان بینی و گەلەکەیان پێیان وتن کەئەوە لەچاکەکارانە وتیان ئه‌ی (ذو القرنین) به‌ڕاستی یه‌ئجوج و مه‌ئجوج تۆوی خراپه و تاوان ده‌چێنن له زه‌ویدا خراپەکارو تێکدەرن ئایا به‌ربه‌ستێک له نێوان ئێمه و ئه‌واندا دروست دەکه‌یت لەبەرامبەر دابین کردنی خەرجی و پاداشتێک بۆت؟.
لەبەرامبەر ئەوەی کەوا کرێ یەکی پێبدەن بەڵام ذا القرنين پێی وتن کەوا ئەو بەدوای ماڵ و موڵک و سەروەتدا ناگەڕێت ھەرلەبەرئەوەش وتی: {قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا}.
واتە/ (ذو القرنین) وتی ئه‌و ده‌سه‌ڵات و زانیاری و شتانه‌ی په‌روه‌ردگارم پێی به‌خشیووم و لەسەری جێگیر کردووم چاکتره بۆ من (له پاره و سامان) جا ئێوه به‌هێزی بازوو یارمه‌تیم بده‌ن تا به‌ربه‌ستێکی به‌هێز له نێوان ئێوه و ئه‌واندا دروست بکه‌م.
وە ذو القرنين قسەکەی ئەوانی تەئکید نەکردەوە تا بچێت یەئجوج و مەئجوج ببینێت لەبەرئەوەی بەڕاستی پێشتر لەگەشتەکەی یەکەمی لە دەروازەکەی باکور ئەوانی بینیبوو وە ذو القرنين زانی بەوەی کەوا زەوی کراوەیە لە لایەکانیدا، ھەرلەبەرئەوەش بڕیاریدا بەوەی کەوا لەنێوانی ئەوان و نێوان ئەم گەلەدا بەربەستێکی بەھێزی گەورە دروست بکات جا ئەوان یارمەتی بدەن بەھێزو ذو القرنين و ئەوەشی کەوا لەگەڵیدایە بەربەستێکی گەورەی بەرزی بڵند بنیات بنێن، بەڵام بەربەستەکە لەلایەکەی باکوری بە گۆشەیەکی ڕاست بنیات نەنراوە بەڵکو کەمێک کراوەی لارە ئەوەش تاکو ماددە کانزاییەکەی تێدا بتوێننەوە جا لەسەرەوە پێیدا بکەن بەو مانایەی تاکو بکەوێتە خوارەوە جا کانزایە تواوەکە خل بێتەوە بۆ خوارەوەی بەربەستەکە جا شێوەیەکی وەکو ئاوێنە وەربگرێت لە سەر لایەکی بەربەستەکە لەلای باکوردا جا ماددە کانزاییە تواوەکە بکەن بەسەر لایەکی بەربەستەکە لەلای باکوری تاکو ڕێگە لە یەئجوج و مەئجوج بگرن لە تێکشكاندنى، وەبەھەمان شێوە ماددە کانزاییەکەی لوس و سافکرد لەلای باکوردا تاکو نەتوانن ئەوان پێیدا ھەڵگەڕێن بۆ سەرەوەی تا دابەزن،بۆیان وەبەھەمان شێوە نەتوانن کوناودەری بکەن ھەرچەندە کەوا یەئجوج و مەئجویش ھەوڵیاندەدا بۆ ھەڵگەڕان پێیدا بۆ سەرەوەی بەربەستەکە جا نەیانتوانی، وەبەھەمان شێوە نەیانتوانی کوناودەری بکەن بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا} صدق الله العظيم.
واتە/ ئهوسا ئیتر (یه‌ئجوج و مه‌ئجوج) نه توانیان سه‌ربکه‌ون و ھەڵبگەڕێین پێیدا نه توانیان کوناو ده‌ری بکه‌ن.
پاشان ذو القرنين پێی وتن کەوا کۆتاییەکەی ئەم بەربەستە دواتر بە جارێکی تری تێپەڕبوونی ھەسارەی ئاگر کۆتایی پێدێت جا وا ئێستاش وادەکەی ھات وەکو بەڕاستگەڕانێک بۆ وەعدو بەڵێنە حەقەکە کەوا فەرمووی: {قَالَ هَٰذَا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّي فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءَ وَكَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا ﴿٩٨﴾ وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا ﴿٩٩﴾ وَعَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِلْكَافِرِينَ عَرْضًا ﴿١٠٠﴾ الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاءٍ عَنْ ذِكْرِي وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا ﴿١٠١﴾} صدق الله العظيم [الكهف].
واتە/ (ئهوسا ذو القرنین) وتی دروستکردنی ئه‌م به‌ربه‌سته ڕه‌حمه‌تێک بوو له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارمه‌وه ئینجا کاتێک په‌روه‌ردگارم بڕیاری تێکدانی بدات، ورد و خاشی ده‌کات و تێکی دەشکێنێت بێگومان به‌ڵێنی په‌روه‌ردگارم حه‌ق و ڕاسته‌قینه‌یه (98) له‌و ڕۆژه به‌دواوه وازمان لێهێنان تا وه‌ک شه‌پۆل بۆ ئه‌و ڕۆژه‌ی (که به‌ربه‌سته‌که ده‌شکێت و به په‌له) وه‌کو لێشاودێنه ده‌رێ و شه‌پۆل ده‌ده‌ن به‌ناو یه‌کدا، ئهوسا فەرمان دەکرێت بە ده‌کرێت به - صور واتە خەلق بەکن فیکون- به‌و هۆیه‌وه هه‌ر هه‌موویانکۆ ده‌که‌ینه‌وه (99) ئیتر ئه‌و ڕۆژه دۆزه‌خ نیشانی کافران ده‌ده‌ین و به‌ته‌واوی ده‌ری ده‌خه‌ین (کەوا تێپەڕ دەبێت بەلای زەویداو خەڵکی بەچاوی سەریان دەیبینن کە زەوی ئاگرباران دەکات ھەر ئەو بوومەلەرزانەی بەھۆی تێپەڕبوونەی کەدروستی دەکات بەربەستەکە تێکدەشکێت) (100) ئه‌وانه‌ی که په‌رده به‌سه‌ر چاویاندا هاتبوو (نه‌یانده‌ویست نیشانه‌کانی ده‌سه‌ڵاتداری ئێمه ببینن) و یادی ئێمه بکه‌ن و توانای بیستنی (قورئانی ئێمه‌یان نه‌بوو حه‌زیان لێ نه‌ده‌کرد). (101).
وەھا ئەوە بەڕاستی خەریکە ھەسارەی ئاگری سەقەر بۆ بەشەر دەربکەوێت لەبەرئەوەی ناوە ناوە بۆ بەشەر دەردەکەوێت جا ماوەیەک بۆ ماوەیەکی تر لەسەریان دەردەکەوێت لەدوای ماوەیەکی دوورو درێژ، وەدواتریش جەمسەرەکان دەتوێنەوە بەھۆی تێپەڕبوونی ھەسارەی ئاگر جا ئەوەش دواتر یارمەتی کوژاندنەوەی زەوی دەدات لەو ئاگرەی تێی بەردەبێت بەھۆی تێپەڕبوونی ھەسارەی ئاگر، وە ڕۆژی تێپەڕبوونی ھەسارەی ئاگر گەشتی دەرچوونەکەی مەسیحی دەجال بۆ ئێوە دەست پێدەکات لەگەڵ گەلەکەی یەئجوج و مەئجوج و گەلەکەی تر لە لاکەی بەرامبەری کەوا ناچاریان دەکات بۆ دەرچوون لەگەڵیدا بۆ بەشەر بۆ توشکردنی خەڵکی بەفیتنە بەزیندووان ومردووەکان. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ}.
واتە/ له‌و ڕۆژه به‌دواوه وازمان لێهێنان تا وه‌ک شه‌پۆل بۆ ئه‌و ڕۆژه‌ی (که به‌ربه‌سته‌که ده‌شکێت و به په‌له) وه‌کو لێشاودێنه ده‌رێ و شه‌پۆل ده‌ده‌ن به‌ناو یه‌کدا.
جا لەپاش ئەوە دێتە سەر زیندووکردنەوەکەی یەکەم. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەروموودەیەی اللە ی گەورە: {وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا ﴿٩٩﴾ وَعَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِلْكَافِرِينَ عَرْضًا ﴿١٠٠﴾ الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاءٍ عَنْ ذِكْرِي وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا ﴿١٠١﴾} صدق الله العظيم [الكهف].
واتە/ له‌و ڕۆژه به‌دواوه وازمان لێهێنان تا وه‌ک شه‌پۆل بۆ ئه‌و ڕۆژه‌ی (که به‌ربه‌سته‌که ده‌شکێت و به په‌له) وه‌کو لێشاودێنه ده‌رێ و شه‌پۆل ده‌ده‌ن به‌ناو یه‌کدا، ئهوسا فەرمان دەکرێت بە ده‌کرێت به - صور واتە خەلق بەکن فیکون- به‌و هۆیه‌وه هه‌ر هه‌موویانکۆ ده‌که‌ینه‌وه (99) ئیتر ئه‌و ڕۆژه دۆزه‌خ نیشانی کافران ده‌ده‌ین و به‌ته‌واوی ده‌ری ده‌خه‌ین (کەوا تێپەڕ دەبێت بەلای زەویداو خەڵکی بەچاوی سەریان دەیبینن کە زەوی ئاگرباران دەکات ھەر ئەو بوومەلەرزانەی بەھۆی تێپەڕبوونەی کەدروستی دەکات بەربەستەکە تێکدەشکێت) (100) ئه‌وانه‌ی که په‌رده به‌سه‌ر چاویاندا هاتبوو (نه‌یانده‌ویست نیشانه‌کانی ده‌سه‌ڵاتداری ئێمه ببینن) و یادی ئێمه بکه‌ن و توانای بیستنی (قورئانی ئێمه‌یان نه‌بوو حه‌زیان لێ نه‌ده‌کرد). (101).
وەئەم زیندووکردنەوەی یەکەمەش نھێنیەکەی پەیوەستە بە تێکشکانی بەربەستەکەی ذي القرنين و دەرچوونی یەئجوج و مەئجوج جا اللە سەرجەم ئەو بێباوەڕانەی کەوا پێغەمبەرەکانی لای پەروەردگارەکەیان بەدرۆ خستبۆوە زیندوو دەکاتەوە بۆتان بەڵام گەڕانەوەکەیان پەیوەستە بە تێکشکانی بەربەستەکەی ذي القرنين و دەرچوونی یەئجوج و مەئجوج. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {حَتَّىٰ إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُمْ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ} صدق الله العظيم [الأنبياء:٩٦].
واتە/ هه‌تا ئه‌و کاته‌ی به‌ربه‌سته‌که‌ی (ذو القرنین) له‌سه‌ر یەئجوج و مەئجوج ده‌کرێته‌وه (ئەوکات ئەو لەناوبراوانە زیندوو دەکرێنەوە) وە ئه‌وانه (واتە یەئجوج و مەئجوج) له هه‌موو کون و که‌لێنێکه‌وه زۆر ده‌بن (واتە زۆربوونیان بەداوێنپیسیە بێ ئەوەی ژن و ژن خوازی لەنێوانیاندا ھەبێت).
وەبەیان و ڕوونکردنەوە حەقەکەی ئەو فەرموودەیەش کەوا اللە ی گەورە دەفەرموێت: {وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ} صدق الله العظيم.
واتە/ وە ئه‌وانه (واتە یەئجوج و مەئجوج) له هه‌موو کون و که‌لێنێکه‌وه زۆر ده‌بن (واتە زۆربوونیان بەداوێنپیسیە بێ ئەوەی ژن و ژن خوازی لەنێوانیاندا ھەبێت).
بەومانایەی لە ھەموو ڕەگەزێک لە جن و ئینسان وھیچ یاسایەکی ھاوسەرگیریکردن نیە لەلایان بەھیچ شێوەیەک، جا ئافرەتێک ھاوسەرە بۆ ھەمووان، بەھەرحاڵ تاکو دەرنەچین لە بابەتەکە دەگەڕێینەوە بۆ زیندووکردنەوەکەی یەکەم کەوا پەیوەستە بە دەرچوونی یەئجوج و مەئجوج وە دەرچوونی یەئجوج و مەئجوجیش پەیوەستە بە تێپەڕبوونی ھەسارەی ئاگر ئەمەش وەعدو بەڵێنێکی حەقی اللە یە، جا تێک و پێکی دەشکێنێت بەڕاستی وەعدو بەڵێنی پەروەردگارەکەشم ڕاست و حەقە، دواتریش ئیبلیس مەسیحی درۆزن ئەمە ئیستغلال دەکات و دەیقۆزێتەوە لەکاتێکدا مەسیح عیسای کوڕی مەریەمیش نی یە بەڵکو درۆزنە جا بۆ کوڕی مەریەم نیە کەوا قسەیەک بکات لەحەقی ئەو نەبێت بەڵکو ئەوە بوختان کارێکی درۆزنە بە کەسایەتی مەسیح عیسای کوڕی مەریەم صلى الله عليه وآله وسلم، ھەرلەبەرئەوەش بەم مەسیحە ساختەچیە بوختانکارە دەڵێن مەسیحی درۆزن (المسيح الكذاب) کەوا بریتی یە لە خودی ئەو ئیبلیسە شەیتانە نەفرەتلێکراوەی کەوا وتی: {رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴿٣٦﴾} [الحجر].
واتە/ پەروەردگارا چاوەڕێم بکەو مۆڵەتم بدە ھەتا ئەو ڕۆژەی کەوا زیندوویان دەکەیەوە.
ئەوەش بریتی یە لەزیندووکردنەوەکەی یەکەم کەوا ئەو دەیەوێت ئیستغلالی بکات وە دێت بۆتان تا پێتان بڵێت: "ئەوە بریتی یە لەو زیندووکردنەوەی بەڵێنتان پێدرابوو منیش اللە یە پەروەردگارە ھەرە بڵندو گەورەکەتانم جا ھەرچی ئاگرەکەشە ئەوا بەڕاستی بینیتان لەبەر چاوو ڕووخسارتاندا تێپەڕی (لەبەرئەوەی ئەم ھەسارەیە -ھەسارەی سەقەر- بریتی یە لەخودی جەھەننەم جا ئەو دەڵێت ئەوا ڕۆژی دواییە وا دۆزەخیشتان بینی تێپەڕبوو) وە دەڵێت ھەرچی بەھەشتەکەشتانە کەوا بەڵێنتان پێدرابوو جا ئەوا بەڕاستی خستوومەتە ناوەوەی زەویەکەتان کەوا حۆریە چاوگەشەکانی تێدایە". بەڵکو ئەوانەی (ئەو پێیان دەڵێت حۆری) برێتین لە شەیتانە مێ یە پیسەکانکەوا لەئێوە پەیدابوون لە نەوەی یەھود ئەوانەی کەوا دروستکراوانی اللە یان گۆڕی و تاغوتیان پەرستووە، وەدوژمنی اللە درۆدەکات جا ھەرچی ئاگرەکەیە ئەوا بەڕاستی بریتی یە لە ئاگری ھەڵگیرساوەکەی اللە کەوا ماوەیەک بۆ ماوەیەکی تر دەردەکەوێت بۆ بەشەر لە سەردەمێک بۆ سەردەمێکی تر، وەھەرچی بەھەشتەکەشە جا ئەوا بریتی یە لە بەھەشتی اللە لەژێر خاک لەو زەویەی کەوا اللە بۆ حەسانەوە دایناوە کەوا پێشتر باوک و دایکتان جێنشینی بوون. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ ﴿١٠﴾ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَالنَّخْلُ ذَاتُ الْأَكْمَامِ ﴿١١﴾ وَالْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَالرَّيْحَانُ ﴿١٢﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿١٣﴾} صدق الله العظيم [الرحمن].
واتە/ وەئەم زه‌ویشی بۆ خه‌ڵکی ڕاخستووه‌و باری هێناوه بۆ حەسانەوە تێیدا (10) جۆره‌ها میوه‌ی تێدا دێته به‌ر هه‌روه‌ها خورمای خاوه‌ن ده‌فری گوڵدانی بۆ فه‌راهه‌م هێناون (11) هه‌روه‌ها جۆره‌ها دانه‌وێڵه‌ی خاوه‌ن کاو په‌لوپۆدارو بۆنخۆشی تیادا به‌رهه‌م هێناوه (12) جا ئیتر گرۆی ئینسان و جن به‌کام له‌نازو نیعمه‌ته‌کانی په‌روه‌ردگار بڕوا ناکه‌ن کامه‌ی بەدرۆ دەخەنەوە (13).
ئەوەش بریتی یە لەبەھەشتەکەی اللە لەزەوی لەو زەویەی کەوا دوو خۆرھەڵات و دوو خۆرئاوای ھەیەو پەروەردگارەکەشی اللە یە نەوەک ئیبلیسی شەیتانی نەفرەتلێکراو بەڵکو پەروەردگارەکەی اللە ی حەقە. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ} صدق الله العظيم [الرحمن:١٧].
واتە/ پەروەردگاری ھەردوو خۆرھەڵاتەکەو ھەردوو خۆرئاوایەکەیە.
وەئەوەش بەھەشتی اللە یە لەزەوی لەژێرخاک لە ناوەوەی زەویەکەتان کەوا ھی اللە یە نەوەک ھی دوژمنە سەرسەختەکەی مەسیحی درۆزن. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَىٰ} صدق الله العظيم [طه:٦].
واتە/ هه‌رچی له ئاسمانه‌کان و هه‌رچی له زه‌ویداو هه‌رچی له نێوانیاندا هه‌یه و هه‌رچی له ژێر خاکدایه (هه‌ر هه‌مووی) اللە خاوه‌نیانه.
وەئەی قەوم بەڕاستی من بەڵگەتان بەسەردا دەھێنمەوە بە کۆمەڵە ئایەتێک کەوا اللە دەزانێت حەقە کەوا لەسەر ئەرزی واقعی ڕاستەقینەدا دەیبیننەوە ئەگەر ئێوە بزانن، بەڵام ئەوانەی نازانن دەربارەی ئەو ئایەتانە دەمە دەمێ دەکەن جا نەزان و نەفامن پێی ئایا بیرناکەنەوە؟ لەبەرچی دواتر مەسیحی دەجال دێت بانگەشەی پەروەردگارێتی دەکات وە دەڵێت ئەو خۆی خاوەنی بەھەشت وئاگرە وە کات و وادەی زیندووکردنەوەکەی یەکەم ئیستغلال دەکات و دەڵێت ئەو خۆی ئەوانی زیندوو کردۆتەوە؟ بەڵکو ئەو درۆزنە بەڵکو ئەوە اللە یە لەقەدەرو کاتێکی دیاریکراوی کتێبە نوسراوەکەی لای خۆی ئەوانی زیندووکردۆتەوە تا اللە ھیدایەتیان بدات بە عەبدەکەی مەھدی ئومەتەکان ئەو مەھدیە چاوەڕوانکراوەی کەوا بەنھێنیەکەی نازانن جا خەڵکی بەئیزنی اللە دەکات بەیەک ئومەت. بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە {وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ ﴿١١٨﴾ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمْ} صدق الله العظيم [هود:118-119].
واته/ خۆ ئه‌گه‌ر په‌روه‌ردگارت بیویستایه ئه‌وه هه‌موو خه‌ڵکی ده‌کرد به‌یه‌ك ئومه‌ت به‌رده‌وامیش ئه‌و خه‌ڵکه جیاوازوناكۆكن له‌نێوانی یه‌کتردا (١١٨) ته‌نها مه‌گه‌ر په‌روه‌ردگارت ره‌حم بكات (بیانكات به‌یه‌ك ئومه‌ت له‌سه‌ر رێگای راست) وه‌هه‌ر بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش دروستی کردوون تا (هه‌موویان به‌ندایه‌تی بكه‌ن؛ ئه‌وه‌ش نایه‌ته جێ تا هه‌موو به‌شه‌ر نه‌بن به‌یه‌ك له‌سه‌ر رێگایه‌كی راست) (١١٩).
بەڵام زۆربەتان نەزانن و نافامن. وە بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعًا} صدق الله العظيم [الرعد:٣١].
واتە/ ئایا ئه‌وانه‌ی ئیمانیان هێناوه نائومێد بوون لەوەی ئه‌گه‌ر اللە بیوستایه هه‌موو خه‌ڵکی هیدایه‌ت دەدا.
دواتریش اللە بەعەبدەکەی ھیدایەتیان دەدات تەنھا شەیتانەکان نەبن لە جن و ئینسان و لەھەموو ڕەگەزێکیش بە پشتڕاستکردنەوەی ئەم وەعدو بەڵێنە حەقەی اللە: {إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ ﴿٢٦﴾ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿٢٧﴾} صدق الله العظيم [البقرة].
واتە/ به‌ڕاستی اللە باكی نیه‌و نه‌نگ نیه بەلایەوەو شەرم ناکات هه‌ر نموونه‌یه‌ك بهێنێته‌وه به مێشوله‌یه‌ک یان لەسەرووی ئەو گه‌وره‌تر جا ئه‌وانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕیان هێناوه ئه‌وه چاک ده‌زانن ئه‌م نمونه‌یه ڕاسته و له لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانەوەیه ئە‌وانه‌ش كافرو بێ باوه‌ڕن ده‌ڵێن اللە مه‌به‌ستی چی بوو له‌م نموونه‌یه‌دا؟ (اللە ی گه‌وره‌ش ده‌فه‌رموێت) زۆرێكی پێ گومڕا ده‌كات و زۆرێكی تریشی پێ هیدایه‌ت و ڕێنمووی ده‌كات به‌ڵام دیاره جگه له لارو وێرو یاخی و تاوانباران و فاسقەکان نەبن كه‌سی تر گومڕا ناكات (26) ئه‌وانه‌ی په‌یمانی اللە هه‌ڵده‌وه‌شێننه‌وه و په‌یڕه‌وی ناكه‌ن له‌دوای به‌هێزو پته‌و بوون و بەستنی ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ش ده‌پسێنن كه اللە فه‌رمانی گه‌یاندنی داوه له‌زه‌ویشدا تاوان و خراپەو فەسادی ده‌کەن ئا ئه‌وانه بریتین لە زه‌ره‌رمه‌ند و خه‌ساره‌تمه‌ندەکان (27).
بەومانایەی کەوا دواتر اللە بەمەھدی ھەموو خەڵکی ھیدایەت دەدات جگە لە فاسقەکان نەبن، جا ئایا فاسقەکان کێن؟ ئێوەش دەزانن بەوەی کەوا فاسقەکان کێن، ئەوانە شەیتانە بەشەرەکانن لە یەھود لەوانەی کەوا پەیمانی اللە ھەڵدەوەشێننەوە لەدوای بەستنی وە ئەو پەیوەندیەش دەپچڕێنن کەوا اللە فەرمانی داوە بە گەیاندنی وە فەسادو خراپەکاری و تێکدەریش دەکەن لەزەوی ئەوانە لە دۆڕاوو خەسارەتمەندەکانن ھەروەکو (ئەوکەسەی ناوی لەخۆی ناوە (علم الجھاد) زانستی شەیتانی نەفرەت لێکراو. کەئەگەر بێتو ئەوانە ڕێگای حەق ببینن نایگرنەبەر وە ئەگەر ڕێگای گومڕابوون و سەرلێشێواوی و بەتاڵ ببینن دەیگرنە بەر ئەوانە ھەرگیز ئیمام مەھدی ھیچیان بۆ زیاد ناکات تەنھا پیسی نەبێت لەسەر پیسیەکەی خۆیان لەبەرئەوەی لەوساتەی کەوا دەیبینن دەرکەوتووە ڕوخسارو دەموچاویان گرژو تاڵ دەبێت وە دەشزانن کە ئەوە ئیمام مەھدی چاوەڕوانکراوی حەقە بەڵام ڕقیان لەحەق دەبێتەوەو حەزی پێناکەن، ئەوانە بریتین لە فاسقەکان لەشەیتانە بەشەرە دووڕوەکان لەھەـوو کات و شوێن و زەمانێکدا بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الْأَرْضِ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ} [المائدة:٢٦].
واتە/ اللە فه‌رمووی به‌ڕاستی ئه‌وه ئیتر ئەو شوێنە له‌سه‌ریان حه‌رامه ده‌بێت چل ساڵ وێڵ و سه‌رگه‌ردان بن له‌سه‌ر زه‌ویدا ئیتر خه‌فه‌ت مه‌خۆ بۆ گه‌ل و هۆزی تاوانبار و سته‌م پیشه.
وە بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ} [التوبة:٨٠].
واتە/ داوای لێخۆش بوون بۆ ئه‌و دووڕووانه بکه‌یت یان داوای لێخۆش بوونیان بۆ نه‌که‌یت چوونیه‌که، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر حه‌فتا جاریش داوای لێخۆشبوونیان بۆ بکه‌یت ئه‌وه اللە هه‌رگیز لێیان خۆش نابێت ئه‌وه چونکه به ڕاستی ئه‌وان باوه‌ڕیان به اللە و پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی نه‌بوو اللە ش هیدایه‌ت و ڕێنموویی که‌سانی گوناهکارو له سنوور ده‌رچوو فاسق ناکات.
بەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يَرْضَىٰ عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ} [التوبة:٩٦].
واتە/ هه‌ر سوێندتان بۆ ده‌خۆن تا لێیان ڕازی بن و چاوپۆشییان لێبکه‌ن خۆ ئه‌گه‌ر ئێوه ڕازی بن لێیان ئه‌وه بێگومان اللە له که‌سانی له ئایین ده‌رچوو فاسق ڕازی نابێت.
وەبەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِي وَقَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ} [الصف:٥].
واتە/ بیریان نخه‌ره‌وه کاتێک که موسا به قه‌ومه‌که‌ی و: ئه‌ی قه‌وم و هۆزم ئێوه بۆچی ئازارم ده‌ده‌ن له کاتێکدا بێگومان ده‌زانن که من پێغه‌مبه‌ر و ڕه‌وانه‌کراوی اللە م بۆتان، جا کاتێک ئه‌وان گوێیان بۆ ڕاستی نه‌گرت و له‌حه‌ق لایاندا اللە ش دڵه‌کانیانی له‌خشته بردو مۆری پێدا نا چونکه اللە ڕێنموویی قه‌وم و هۆزی تاوانکارو تاوانبارو له‌سنوور ده‌رچوو فاسق ناکات.
وەبەپشتڕاستکردنەوەی ئەو فەرموودەیەی اللە ی گەورە: {سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ} [المنافقون:٦].
صدق الله العظيم.
واتە/ چونیه‌که بۆیان داوای لێخۆشبوونیان بۆ بکه‌یت یان نه‌یکه‌یت هه‌رگیز اللە لێیان خۆش نابێت چونکه به‌ڕاستی اللە ڕێنموویی قه‌ومی تاوانبارو له‌سنوور ده‌رچوو فاسق ناکات.
سُبْحَانَ رَبِّكَ ربّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ، وَسَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ ربّ العالمين..
برای موسڵمانان؛ ئیمام مەھدی ناصر محمد یەمانی.
ــــــــــــــــــــــ
